Nguồn máy tính là gì và cách chọn nguồn máy tính

Laptop hay máy tính bàn đều cần một bộ cấp nguồn để điều tiết và cung cấp năng lượng cho các linh kiện bên trong. Một bộ nguồn máy tính là một yếu tố quan trọng nhưng thường bị bỏ qua hoặc ít được quan tâm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào khám phá bộ nguồn máy tính, hiểu cách nó hoạt động và cách lựa chọn một bộ nguồn phù hợp cho hệ thống máy tính của bạn.

Nguồn máy tính là gì?

Khái niệm

Nguồn máy tính thường được viết tắt là PSU (Power Supply Unit) là một thiết bị điện tử trong máy tính dùng để cung cấp điện cho toàn bộ hệ thống máy tính. Nguồn máy tính chuyển điện năng từ nguồn điện xoay chiều (AC) từ tường thành điện năng thiết bị điện tử có thể sử dụng (điện áp thường là cung cấp trong dạng điện năng cố định hoặc DC).

Nguồn máy tính chịu trách nhiệm cung cấp điện cho các linh kiện bên trong máy tính, bao gồm bo mạch chủ, CPU, RAM, đĩa cứng, thiết bị đồ họa, và các phụ kiện khác. Nó đảm bảo rằng mọi linh kiện hoạt động ổn định và an toàn. Ngoài việc chuyển đổi điện năng, PSU cũng có nhiệm vụ bảo vệ máy tính khỏi các tình huống như quá tải điện năng hay sự cố trong hệ thống điện.

Nguồn máy tính có nhiều loại và công suất khác nhau để phù hợp với nhu cầu của từng hệ thống máy tính cụ thể. Việc lựa chọn một nguồn máy tính phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo hiệu suất và ổn định cho máy tính của bạn.

Nguyên lý hoạt động

Nguyên lý hoạt động của cục nguồn máy tính (PSU) liên quan đến việc chuyển đổi điện năng từ nguồn điện vào máy tính thành dạng điện năng mà các linh kiện máy tính có thể sử dụng. Dưới đây là cách cục nguồn máy tính hoạt động:

• Chuyển đổi AC thành DC: Nguồn máy tính nhận điện năng từ nguồn cung cấp là nguồn điện xoay chiều (AC) từ tường. Đầu tiên, nó sử dụng bộ biến áp để giảm điện áp và biến đổi nó thành AC ổn định. Sau đó, bộ chỉnh lưu (rectifier) biến đổi AC thành điện năng một chiều (DC) bằng cách loại bỏ các dao động ngược chiều.
• Lọc nhiễu: Sau khi điện năng đã được biến đổi thành DC, cục nguồn máy tính sử dụng các linh kiện như tụ điện để lọc và loại bỏ nhiễu trong điện áp, đảm bảo rằng nó ổn định và sạch.
• Phân phối điện áp: PSU chia điện áp thành các mức khác nhau tương ứng với nhu cầu của từng linh kiện trong máy tính. CPU, đồ họa, RAM và các thiết bị khác sẽ được cung cấp điện áp ổn định từ PSU.
• Bảo vệ và điều khiển: PSU cung cấp các tính năng bảo vệ như bảo vệ quá tải, bảo vệ ngắn mạch và bảo vệ quá nhiệt. Nó cũng điều khiển quạt làm mát để duy trì nhiệt độ an toàn.
• Kết nối với các linh kiện: Nguồn máy tính có các loại cổng và cáp kết nối với các linh kiện khác trong máy tính, bao gồm ổ cứng, bo mạch chủ, đồ họa, và thiết bị khác.

Các đường điện có trong nguồn máy tính

Nguồn máy tính được thiết kế với nhiều đường điện khác nhau để phù hợp với các linh kiện của máy tính. Cụ thể:

• Đường điện +3.3V: Đây là một đường điện mới trên các bộ nguồn hiện đại và thường cung cấp điện cho CPU và bộ nhớ chính, tuân theo chuẩn ATX.
• Đường điện +5V: Thường cung cấp điện cho bo mạch chủ, linh kiện ngoại vi, và CPU đời cũ như Pentium hoặc AthlonXP.
• Đường điện -5V: Dành cho các ổ đĩa mềm và mạch cấp điện cho các khe cắm ISA đời cũ.
• Đường điện -12V: Mặc dù các nguồn máy tính mới tích hợp đường điện -12V, nhưng chúng ít được sử dụng do cường độ dòng điện thấp (ít hơn 1A).
• Đường điện +12V: Đây là một đường điện quan trọng, cung cấp nguồn điện cho ổ cứng, card mở rộng và CPU khi cần.

Những đường điện này được tối ưu hóa để đảm bảo rằng mỗi linh kiện trong máy tính đều nhận được nguồn điện ổn định và phù hợp với yêu cầu của nó.

Vai trò của nguồn máy tính

Nguồn máy tính đóng vai trò vô cùng quan trọng và cần thiết, đảm bảo hoạt động ổn định cho toàn bộ các chi tiết phần cứng bằng cách cung cấp năng lượng cho chúng. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và độ bền của máy tính.

Khi một bộ nguồn máy tính gặp sự cố hoặc hỏng hóc trong quá trình sử dụng, người dùng có thể đối mặt với những vấn đề sau:

• Máy tính tắt nguồn đột ngột và thường xuyên, gây mất dữ liệu và không thể lưu công việc.
• Máy tính tự khởi động lại mà không có sự điều khiển của người dùng, dẫn đến gián đoạn trong công việc hoặc trò chơi.
• Các bộ phận khác của máy tính như ổ cứng, bo mạch chủ và card đồ họa có thể bị hỏng nhanh hơn do sự cung cấp điện không ổn định.
• Xuất hiện thêm các vấn đề liên quan khác có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và trải nghiệm sử dụng của máy tính.

Vì vậy, việc lựa chọn và duy trì một bộ nguồn máy tính chất lượng là điều rất quan trọng để đảm bảo hoạt động ổn định và bền bỉ của hệ thống máy tính.

Các loại nguồn máy tính phổ biến hiện nay

Có một loạt các loại nguồn máy tính với kích thước và công suất khác nhau mà bạn có thể sử dụng cho thùng máy tính của mình. Dưới đây là một số loại nguồn máy tính phổ biến:

• Nguồn ATX PS2: Đây là loại nguồn tiêu chuẩn và phổ biến nhất, thường được sử dụng trong các thùng máy tính chơi game hiện nay. Công suất của nguồn có thể từ 250W đến 1000W, tùy thuộc vào nhu cầu của hệ thống.
• Nguồn ATX PS3: Loại này cũng thường sử dụng trong các thùng máy chơi game, nhưng có kích thước nhỏ hơn, phù hợp với các thùng máy có diện tích eo hẹp. Công suất tối đa thường ở mức 300W.
• Nguồn SFX PSU: SFX PSU thường được sử dụng trong các thùng máy nhỏ hoặc hạn chế về kích thước. Công suất tối đa thường ở mức 180W.
• Nguồn SFX PSU (có quạt 80mm ở đáy): Loại này tương tự như SFX PSU nhưng đi kèm với một quạt thông gió 80mm ở đáy.
• Nguồn ATX PSU: Loại nguồn này khá dài và mỏng, phù hợp với các thùng máy mỏng nhẹ. Công suất tối đa thường ở mức 350W.
• Nguồn TFX PSU: Thường được sử dụng trong các máy tính All-in-one do có kích thước siêu mỏng. Công suất tối đa thường ở mức 250W.

Cách lựa chọn nguồn máy tính

Hãng sản xuất

Khi lựa chọn nguồn máy tính, việc xem xét thương hiệu sản xuất là một yếu tố quan trọng. Thị trường hiện nay có nhiều loại sản phẩm và thương hiệu không đảm bảo chất lượng, vì vậy, việc chọn một thương hiệu đáng tin cậy rất quan trọng. Dưới đây là một số thương hiệu nguồn máy tính uy tín mà bạn có thể tham khảo:

• EVGA: EVGA nổi tiếng với các sản phẩm chất lượng cao và dịch vụ hỗ trợ khách hàng tốt.
• Asus: Asus không chỉ sản xuất mainboard và card đồ họa mà còn cung cấp các sản phẩm nguồn máy tính có hiệu suất ổn định.
• Corsair: Thương hiệu này chuyên về các sản phẩm phụ kiện máy tính, bao gồm nguồn máy tính, với chất lượng cao.
• Cooler Master: Cooler Master đã được đánh giá cao về thiết kế và hiệu suất của nguồn máy tính.
• Gigabyte: Ngoài mainboard và card đồ họa, Gigabyte cũng cung cấp các sản phẩm nguồn máy tính phù hợp cho các hệ thống.
• SilverStone: SilverStone chuyên về sản phẩm nguồn máy tính và có nhiều loại nguồn với thiết kế độc đáo.
• SeaSonic: SeaSonic nổi tiếng với sự ổn định và hiệu suất cao của các sản phẩm nguồn máy tính.
• Super Flower: Thương hiệu này đã đạt được sự thừa nhận về chất lượng và hiệu suất của nguồn máy tính.

Việc lựa chọn nguồn máy tính từ các thương hiệu uy tín giúp đảm bảo rằng bạn đang đầu tư vào một sản phẩm có hiệu suất ổn định và độ bền cao.

Công suất

Khi bạn lựa chọn mua nguồn máy tính, một yếu tố quan trọng mà bạn cần xem xét là công suất của nguồn. Nếu công suất không đủ, máy tính có thể gặp vấn đề khi hoạt động ở tải cao, không đảm bảo sự ổn định. Ngược lại, nếu bạn chọn một nguồn có công suất quá lớn so với nhu cầu thực tế, điều này chỉ là lãng phí và không cần thiết.

Để xác định công suất phù hợp cho nguồn của bạn, bạn có thể tham khảo mẫu card đồ họa mà bạn sử dụng. Dưới đây là một hướng dẫn sơ bộ:

• Card đồ họa GTX 1650: Chọn nguồn có công suất từ 350W trở lên.
• Card đồ họa RX 570, GTX 1650 SUPER, GTX 1660: Chọn nguồn có công suất từ 400W trở lên.
• Card đồ họa GTX 1660 SUPER, GTX 1660 Ti: Chọn nguồn có công suất từ 450W trở lên.
• Card đồ họa RTX 2060, RTX 2060 SUPER, RX 5700: Chọn nguồn có công suất từ 500W trở lên.
• Card đồ họa RTX 2070, RTX 2070 SUPER, RX 5700 XT: Chọn nguồn công suất từ 550W trở lên.
• Card đồ họa RTX 2080, RTX 2080 SUPER, RTX 2080 Ti: Chọn nguồn công suất 650W trở lên.

Ngoài ra, bạn cũng nên tính thêm một khoảng dự phòng khoảng 150W – 200W để đảm bảo rằng nguồn có đủ công suất cho nhu cầu nâng cấp trong tương lai hoặc cho các thiết bị phụ kiện như tản nhiệt, quạt case, đèn led, và các linh kiện khác của máy tính.

Kích thước

Kích thước của nguồn máy tính cũng là một yếu tố quan trọng mà bạn nên xem xét khi chọn mua. Kích thước này có thể ảnh hưởng đến việc lắp đặt và cấu hình trong thùng máy của bạn.

Một trong những kích thước phổ biến cho nguồn máy tính là ATX (Advanced Technology Extended). Nguồn ATX thường có kích thước tiêu chuẩn và phù hợp với hầu hết các trường hợp sử dụng. Điều này là do kích thước ATX thích hợp với nhiều điều kiện thực tế của hệ thống máy tính.

Tuy nhiên, nếu bạn ưa thích máy tính nhỏ gọn hoặc có không gian hạn chế, bạn có thể xem xét các kích thước nhỏ hơn như SFX (Small Form Factor) hoặc SFX-L (Small Form Factor – Long). Điều này sẽ giúp bạn tiết kiệm không gian trong thùng máy.

Nên lưu ý rằng khi bạn chọn mua nguồn máy tính, hãy kiểm tra kích thước của nó, đặc biệt là chiều dài, chiều rộng, và chiều cao, để đảm bảo rằng nó sẽ vừa vặn hoàn hảo với vỏ máy tính của bạn và tránh tình trạng không đủ diện tích cho nguồn.

Hiệu suất chuyển đổi

Nguồn máy tính đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho các linh kiện điện tử trong máy tính. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi nguồn điện từ xoay chiều sang một chiều, thường xuất hiện thất thoát năng lượng, thường là dạng nhiệt. Điều này có thể làm giảm hiệu suất của máy tính.

Để cải thiện hiệu suất và tiết kiệm điện năng, có một tiêu chuẩn phổ biến được áp dụng cho nguồn máy tính, đó là tiêu chuẩn 80 Plus. Tiêu chuẩn này đo lường hiệu suất của quá trình chuyển đổi nguồn AC thành DC. Các tiêu chuẩn 80 Plus bao gồm 80 Plus White, 80 Plus Bronze, 80 Plus Silver, 80 Plus Gold và 80 Plus Platinum, với hiệu suất từ 80% đến 92% hoặc thậm chí cao hơn. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm điện năng mà còn giúp bảo vệ linh kiện bên trong máy tính khỏi tác động của nhiệt độ cao.

Vì vậy, khi chọn mua nguồn máy tính, bạn nên quan tâm đến tiêu chuẩn 80 Plus để đảm bảo rằng nguồn bạn chọn có hiệu suất chuyển đổi tối ưu và giúp tiết kiệm năng lượng.

Dạng dây kết nối

Một yếu tố quan trọng cần xem xét khi lựa chọn nguồn máy tính là dạng dây kết nối mà bạn muốn sử dụng. Dây kết nối có vai trò quan trọng trong việc tạo cấu trúc dây dựng của máy tính và tạo sự sạch sẽ và gọn gàng cho hệ thống. Có ba dạng dây kết nối chính mà bạn có thể gặp trên thị trường:

• Non-modular: Đây là loại dây kết nối phổ biến và thường được sử dụng. Điểm mạnh của loại này là giá cả phải chăng và phù hợp với người dùng có ngân sách hạn hẹp. Tuy nhiên, dây cấp nguồn của bộ nguồn này được hàn dính chặt vào bo mạch trong nguồn, không thể tháo rời. Điều này có nghĩa là bạn sẽ phải quản lý các dây thừa trong hệ thống của mình.
• Full-modular: Dây này được thiết kế để có tính tách rời hoàn toàn. Bạn sẽ cắm và tháo dây theo nhu cầu sử dụng. Loại này tạo sự sạch sẽ cho hệ thống vì bạn chỉ cắm vào những dây mà bạn thực sự cần.
• Semi-modular: Đây là một lựa chọn trung gian giữa hai dạng trên. Các dây cung cấp năng lượng chính như dây CPU, dây nguồn chính, và dây VGA thường được hàn dính vào bo mạch nguồn, trong khi các dây khác có thể tháo rời. Loại này mang lại sự linh hoạt trong việc quản lý dây và tạo cấu trúc dây dựng hợp lý cho hệ thống.

Sự lựa chọn giữa các loại dây kết nối phụ thuộc vào nhu cầu cụ thể của bạn và mong muốn về việc quản lý dây trong hệ thống máy tính.

Kết bài

Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về nguồn máy tính (Power Supply Unit – PSU) và vai trò quan trọng của nó trong hệ thống máy tính. Nguồn máy tính có nhiệm vụ cung cấp điện cho toàn bộ các linh kiện của máy tính, giúp họ hoạt động một cách ổn định và hiệu quả. Điều này làm cho việc lựa chọn một nguồn máy tính phù hợp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Khi chọn nguồn máy tính, bạn cần xem xét nhiều yếu tố quan trọng. Công suất của nguồn phải đủ để cung cấp điện cho toàn bộ hệ thống và phải phù hợp với các linh kiện, đặc biệt là card đồ họa. Bạn cũng nên xem xét loại dây kết nối mà bạn muốn sử dụng (non-modular, full-modular, semi-modular) để tạo cấu trúc dây dựng hệ thống gọn gàng. Thương hiệu của nguồn cũng đóng vai trò quan trọng, vì bạn muốn đảm bảo rằng bạn đang sử dụng một nguồn máy tính chất lượng.

Hiệu suất của nguồn máy tính cũng là một yếu tố quan trọng, và bạn nên xem xét các chứng nhận hiệu suất như 80 Plus để đảm bảo nguồn hoạt động hiệu quả và tiết kiệm điện năng.

Trên hết, khi chọn mua nguồn máy tính, hãy xem xét cẩn thận các yếu tố kỹ thuật cụ thể của hệ thống của bạn và tuân theo các hướng dẫn của nhà sản xuất. Điều này sẽ giúp bạn xây dựng một hệ thống máy tính ổn định và hiệu quả với nguồn máy tính phù hợp nhất.